Bu gün gələcəyin bəzi peşələri ilə tanış olsaq da, bunlar 5-10 il əvvəl mövcud olmayan və heç eşitmədiyimiz peşələr idi.  İndi gələcək hər zamankindən daha sürətli gəlir.  Bu səbəbdən peşə sahənizi seçərkən, o işin yaxın gələcəkdə nə qədər populyar olacağına, gələcəkdə ən gəlirli peşələrdən biri olub -olmamasına diqqət yetirməli və buna uyğun olaraq bacarıqlarınızı inkişaf etdirməlisiniz.

 

 2030 -cu ilə qədər həyatımıza girəcək 10 yeni peşəni belə sıralaya bilərik:

 

 1) Məlumat elmi ( Data science)

 Məlumat elmi anlayışını tez -tez eşidirik, xüsusən də Facebook, Amazon və Netflix həyatımıza girdiyindən.  Məlumat alimləri, əlaqəli olduqları şirkətlər üçün dəyər yaratmaqdan ötrü  məlumatları ucdan-uca təhlil edir, nəticələri rəhbərliklə paylaşır və hərəkətə keçir.  Məlumatları təsnif etmək, nəticə çıxarmaq və kompleks davranışları təhlil etmək məlumat alimlərinin vəzifəsidir.  Onlar analitik bir şəkildə məlumat mütəxəssisidirlər.  Eyni zamanda, yalnız məlumatları təhlil etməməli, həm də bu məlumatların necə istifadə olunacağına qərar verməlidirlər.

 

 2) Süni Zəka və Robotika Mühəndisi

 Maşın öyrənmə və məlumat elmi süni intellektin iki ayrılmaz iş sahəsidir.  Məlumat elm adamlarının kompüter biliklərinə ehtiyacı olsa da, ilk növbədə statistik və analitik bacarıqları ilə ön plandadırlar.  Maşın öyrənmə mühəndisləri kompüter elmləri və kodlaşdırma sahəsində daha təcrübəlidirlər.  Süni intellektin inkişafı ilə görüntü tanıma, səs, tibb və ya kiber təhlükəsizlik kimi bir çox sektorda fəaliyyət göstərən şirkətlərin hələ də süni intellekt sahəsində savadlı mühəndislərə ehtiyacı olsa da, bazarda hələ də kifayət qədər işçi qüvvəsi yoxdur.

 

3) Alternativ Enerji Məsləhətçisi və Texniki

 Alternativ enerji mənbələri önümüzdəki illərdə böyük əhəmiyyətə malik olacaq, çünki fosil yanacaqları sonsuza qədər istehlak edərək sağ qala bilməyəcəyik.  Təbii tarazlığın pisləşməsi səbəbindən külək, günəş və hidroelektrik kimi davamlı enerji mənbələrinə verilən əhəmiyyət gündən -günə artır.  Lakin bu alternativ mənbələr hələ də tələbatı tam ödəyə bilmir.  Gələcəkdə evlər, iş yerləri və sosial sahələr kimi yaşayış yerləri üçün doğru yanacağın istifadəsi çox vacibdir.  Bu nöqtədə alternativ enerji məsləhətçiliyi səmərəliliyi artıracaq və ən doğru yanacağı təyin edəcək, alternativ enerji mütəxəssisi isə bu enerji mənbələrinin quraşdırılması, saxlanması və təmiri üçün çox tələb olunan peşələrdən olacaq.

 

 4) Əşyaların İnterneti Cihazlarının Təhlükəsizliyi/Təmir İşçiləri

 Evdə bir şey qırılanda santexniki çağırmağa öyrəşmişik.  Bəs ağıllı soyuducumuz "hack" edildikdə və ya ağıllı işıqlandırma sistemimiz bizi dinləmədikdə və işıqları yandırmadıqda kimə zəng edirik?  Əlbəttə ki, IoT cihazlarının təhlükəsizlik işçiləri!  İnkişafını qısa müddətdə tamamlayan şeylərin interneti, gələcəkdə daha bir çox nöqtədə özünü göstərməyə davam edəcək.  2018 -ci ildə nəşr olunan IoT hesabatına görə, 2025 -ci ildə 64 milyarddan çox IoT cihazının olacağı təxmin edilir. Həyatımızın bir hissəsi olan bu qurğular xarab olarsa, IoT təhlükəsizlik/təmir işçilərinə ehtiyacımız olacaq.

 

 5) Blockchain İnkişaf etdiricisi

 Son vaxtlar çox populyar olan rəqəmsal valyuta Bitcoin haqqında eşitməyən yoxdur.  Onda istifadə etməyimizə imkan verən texnologiya haqqında nə qədər bilirik?  Blockchain, şifrəli əməliyyat izləmə təmin edən paylanmış bir məlumat qeyd sistemidir.  Anlamaq bir az çətin olsa da, mütəxəssislərin fikrincə, nəticədə dünyanı internet qədər dəyişən bir texnologiya olacağı söylənilir.  Bu səbəbdən, blockchain tətbiqli xidmət və məhsulları inkişaf etdirən mütəxəssislərin önümüzdəki illərdə çox populyar olacağı gözlənilir.

 

 6) İstifadəçi Təcrübəsi (UX) və İnsan-Kompüter Qarşılaşması (HCI) Dizayner

 UX dizayneri, təşkilatlara istifadəçi təcrübəsindən istifadə edərək yeni məzmun yaratmağa imkan verir.  Məsələn, bir cihazdakı açma/söndürmə düyməsinin olduğu bir veb saytdakı panelin istifadə modelinə qədər bir çox sahədə UX dizaynerlərinin işlərini görə bilərik.  İstifadəçi təcrübəsi dizaynı məhsulla qarşılıqlı əlaqədə istifadəçi məmnuniyyətinin artması prosesini yaratsa da, insan-kompüter qarşılıqlı əlaqəsi interaktiv kompüter sistemləri ilə əlaqəli əsas hadisələri araşdırmaqla əlaqədardır.  Yəni, yalnız istifadə qabiliyyətini deyil, həm də istifadəçi təcrübəsi praktikasında çox vaxt nəzərə alınmayan maddi qarşılıqlı təsirləri də əhatə edir.

 

 7) 3D istehsal mühəndisi

 3D printerlərdən istifadə edərək qurulan startaplar, xüsusilə sağlamlıq, qida və tekstil kimi sektorlarda əhəmiyyətli dəyişikliklər vəd edir.  3D istehsal mühəndisliyi ilə yaxın gələcəkdə kütləvi istehsalın fərdiləşdirilə bilən istehsalla əvəzlənməsi gözlənilir.  3D istehsal texnologiyası tibb sahəsində də istifadə edildikdə, orqan nəqli üçün gözləmə siyahıları böyrək, ürək və qulaq kimi orqanların istehsalı ilə tarixə çevriləcəkdir.

 

 8) Tibbi Məsləhətçilər

 Gələcəkdə robotların və robot sistemlərinin əməliyyatlar aparması üçün hazırlıq görülür.  Bu səbəbdən tibb sahəsində süni intellektin istifadəsi nəticəsində bu cür robotların istehsalına, saxlanmasına və yenilənməsinə, eləcə də xəstə işinə cavabdeh olan mütəxəssis işçi qüvvəsinə ehtiyacımız olacaq.

 

 9) Tullantı mühəndisi

 Gələcəyin peşələri arasında tullantı mühəndisliyi ən maraqlı ola bilər, amma ən təsirli işlərdən biri olacağı dəqiqdir.  Tullantı mühəndisliyi, dünya əhalisinin və istehlakının artması və bu tullantıların düzgün çevrilməsi ilə ortaya çıxan tullantı problemi üzərində qurulan bir peşədir.  İnsanlar hər il 2 milyard tondan çox tullantı istehsal edir.  Yaxşı, bu tullantılarla nə edəcəyik?  Onları müntəzəm olaraq poliqonlara basdırırıq.  Halbuki, bu miqdarda dünya elektrik istehlakının 10% -ni ödəmək potensialına malik olan 4,5 milyard barrel neft ekvivalent enerjisi var.  Üstəlik, gələcəkdə bu məbləğ dözülməz ola bilər.  Bu səbəbdən tullantıların düzgün şəkildə təkrar emalı lazımdır.  Massachusetts Texnologiya İnstitutu, Kembric Universiteti və Stanford Universiteti kimi dünyanın tanınmış universitetləri artıq bu işlərin şüurlu şəkildə aparılması üçün bu sahədə mütəxəssislər hazırlayacaq proqramlar açmağa başladılar.

 

 10) Rəqəmsal Detektiv

Kiber cinayətlərin çox törədildiyi bugünkü dünyada sistemlərin təhlükəsizliyini təmin etmək son dərəcə vacib hala gəldi.  Bir şirkətin gələcəkdə də varlığını davam etdirməsi üçün kibercinayətkarlığa qarşı daha da ayıq olması lazımdır.  Bu səbəbdən rəqəmsal mühitdə məlumatların saxlanması, işlənməsi və təhlükəsizlik məsələləri həm şirkətlər, həm də fərdlər üçün daha əhəmiyyətli olacaq və bu sahədə mütəxəssislərə ehtiyac da artacaq.