-
İstifadəçi adı:
kaizen -
Ad Soyad:
Kaizen.az -
Məqalə sayı:
171
Dərc olunma tarixi
14.07.2025 TexnologiyaBaxış sayı
16
Oxunma müddəti
11 dəq
Dünya misli görünməmiş texnoloji nailiyyətlərə doğru yarışarkən, işin təbiəti dərin şəkildə dəyişməkdədir.
2050-ci ilə qədər bu gün bizə tanış olan “ofis”, “komanda”, “işə gedib-gəlmə”, “tapşırıqlar”, “layihələr” kimi anlayışlar ya yenidən təsəvvür ediləcək, ya da artıq aktual olmayacaq. Eyni zamanda hələ icad edilməmiş texnologiyalar sayəsində tamamilə yeni iş üsulları ortaya çıxa bilər.
Avtomatlaşdırma, süni intellekt (AI) və rəqəmsal əlaqə misilsiz sürətlə inkişaf etdikcə, insanlar necə işləyəcək, harada işləyəcək və kim – və ya nə ilə – işləyəcək sualları ciddi şəkildə transformasiyaya uğrayır.
Bu məqalə bu mümkün gələcəkləri araşdırır, aparıcı tədqiqatlara və onlayn iş məkanı platforması olan Bitrix24 istifadəçiləri arasında keçirilmiş son bir araşdırmaya əsaslanaraq 2050-ci ildə iş mənzərəsini insanların özlərinin necə təsəvvür etdiyini təqdim edir.
İşin gələcəyi ilə bağlı fərziyyələr uzun zamandır ki, tədqiqatçıları, texnoloqları və siyasətçiləri cəlb edir.
Dünya İqtisadi Forumunun 2023-cü il “Gələcək İşlər” hesabatında proqnozlaşdırılır ki, 2027-ci ilə qədər 85 milyon iş yeri maşınlar tərəfindən əvəz ediləcək, eyni zamanda insanlar, maşınlar və alqoritmlər arasında yeni əmək bölgüsünə daha uyğun olan 97 milyon yeni rol ortaya çıxacaq.
McKinsey & Company proqnozlaşdırır ki, 2030-cu ilə qədər qlobal işçi qüvvəsinin 30%-ə qədəri avtomatlaşdırmaya görə peşə dəyişməyə məcbur qala bilər.
Süni intellekt bu transformasiyanın mərkəzində dayanır. ChatGPT, avtonom robotlar və maşın öyrənməsi platformaları kimi alətlər təkcə tapşırıqları dəstəkləmir, həm də əvvəllər yalnız insanlara aid edilən idrak zəhmətini getdikcə əvəz edirlər.
MIT tədqiqatçıları iddia edir ki, AI-nin təsiri ən çox bilik əsaslı işlərdə hiss olunacaq və bu da maliyyədən tutmuş səhiyyəyə qədər bir çox sahələri əsaslı şəkildə dəyişəcək.
Bu proqnozlar isə eyni zamanda cavabdan çox suallar doğurur.
Cəmiyyət necə uyğunlaşacaq?
Gələcək iş modeli daha çox azadlıq və elastiklik təklif edəcək, yoxsa artan nəzarət və qeyri-sabitliklə xarakterizə olunacaq?
AI iş vərdişlərimizi geri dönməz şəkildə dəyişəcək, yoxsa təbii şəkildə mənimsəniləcək?
Bu qeyri-müəyyənlikləri dəyərləndirmək üçün yalnız ekspertlərə yox, həm də işçilərin özlərinə qulaq asmaq vacibdir.
Real insanların işin gələcəyini necə təsəvvür etdiklərini daha yaxşı anlamaq üçün, müxtəlif sahələrdə – pərakəndə satış, konsaltinq, istehsalat və dövlət sektoru daxil olmaqla – fəaliyyət göstərən peşəkarların istifadə etdiyi Bitrix24 onlayn iş məkanı istifadəçiləri arasında bir sorğu keçirilib.
İştirakçılardan 2050-ci ildə işlə bağlı gələcəyə yönəlik bir sıra suallara cavab vermələri istənildi. Nəticələr optimizm, praqmatizm və təsəvvürlərin kompleks və maraqlı bir qarışığını göstərir. Aşağıda bu nəticələri daha geniş qlobal trendlərlə müqayisədə təhlil edirik.
Ən populyar cavab “3-4 gün” (50.16%) oldu, ardından “5 gün və daha çox” (28.48%) və “2 gün və ya daha az” (21.36%) gəldi. Bu o deməkdir ki, bir çox işçilər daha qısa iş həftəsinə doğru keçidi gözləyirlər – bu ya AI tərəfindən təmin ediləcək məhsuldarlıq artımı, ya da iş-həyat balansına dair dəyişən dəyərlərlə əlaqəli ola bilər.
Artıq İslandiya kimi ölkələrdə sınaqdan keçirilən dörd günlük iş həftəsi modeli, 2050-ci ilə qədər qlobal miqyasda yayılmış ola bilər.
Respondentlərin təxminən yarısı (49.19%) AI-nin əhəmiyyətli dərəcədə kömək edəcəyinə inanır, yalnız 10.36%-i isə minimal kömək gözləyir. Bu, AI-nin gələcək iş yerlərində mühüm rol oynayacağı fikrini gücləndirir – işçiləri tamamilə əvəz etmək əvəzinə gündəlik tapşırıqlara dərindən inteqrasiya olunacaq.
Bu nəticələr Deloitte və PwC-nin proqnozları ilə uyğunluq təşkil edir – hər iki qurum insan-AI əməkdaşlığının normaya çevriləcəyini gözləyir.
Respondentlərin 36.89%-i evdən işləməyi gözləyərkən, maraqlı şəkildə 20.39%-i virtual reallıq ofislərinə keçidi proqnozlaşdırır. Bu, məkan məhdudiyyətlərinin aradan qalxacağı və immersiv mühitlərin standart olacağı bir gələcəyə işarə edir.
Meta və Apple kimi şirkətlər tərəfindən metavers və məkan əsaslı hesablama texnologiyalarına artan investisiyalar da bu tendensiyanı dəstəkləyir.
Respondentlərin yarısı hələ də virtual və fiziki görüşlərin qarışığını (50.16%) təsəvvür edir, bu da texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, üzbəüz ünsiyyətə hələ də yüksək dəyər verildiyini göstərir.
Qeyd etmək lazımdır ki, 15.86% real vaxtda tərcümə edən qulaqlıqların geniş yayılacağını düşünür – bu isə qlobal əməkdaşlıq üçün dönüş nöqtəsi ola bilər. Holografik ünsiyyət də diqqət çəkir (25.24%) – elmi-fantastik görünən ssenarilər yaxın gələcəkdə reallığa çevrilə bilər.
Bu sahədə cavablar parçalanmış şəkildə oldu. Avtonom nəqliyyat vasitələri (24.60%) və ağıllı ictimai nəqliyyat (24.60%) siyahının başında gəlir – bu da həm rahatlığa, həm də davamlılığa inamı göstərir.
Ənənəvi nəqliyyatın hələ də 22.98% tərəfindən dəstəklənməsi dəyişikliklərin dərhal baş verməyəcəyinə inamı göstərir. 6.15%-in jetpakları qeyd etməsi isə bəzi respondentlərin cəsur və fantastik fikirlərə açıq olduğunu göstərir.
Təxminən üçdə bir (33.33%) “tam avtomatlaşdırmanı” çox mümkün hesab edir, 39.81% isə bununla razılaşmır. Qalanlar (26.86%) qeyri-müəyyənlik içindədir. Bu parçalanma, AI-nin üstünlük təşkil etdiyi iş dünyasında məşğulluq təhlükəsizliyi ilə bağlı qarışıq hissləri əks etdirir.
Bu, xüsusilə inzibati, müştəri xidməti və klerikal sahələrdə mövcud olan əmək bazarındakı narahatlıqlara uyğundur.
“Komanda layihələrində AI alətlərinin problemsiz inteqrasiyası” (46.60%) əsas cavab oldu – bu da AI-nin görünməz və ayrılmaz bir əməkdaşlıq vasitəsinə çevriləcəyini göstərir. 13.92% isə beyin-kompüter interfeysləri ilə ünsiyyəti təsəvvür edir – bu isə hətta transhumanizmə açıq yanaşmanı ortaya qoyur.
Virtual AI köməkçiləri (43.37%) və hər yerdə olan AI (32.36%) cavabların çoxunu təşkil edir. Bu da AI-nin həm görünən interfeyslər vasitəsilə, həm də səssiz fon funksiyaları ilə hər yerdə mövcud olacağı bir gələcəyə işarədir.
Robot köməkçilər və insanabənzər AI yoldaşları kimi fikirlər texnologiya ilə getdikcə daha antropomorfik bir münasibətin formalaşdığını göstərir.
Bitrix24 sorğusundan əldə olunan qlobal məlumatlar 2050-ci ildə işlə bağlı ümumi gözləntiləri ortaya qoysa da, regional cavablara daha yaxından baxdıqda insanların işin gələcəyi ilə bağlı baxışlarını formalaşdıran mədəni, iqtisadi və infrastruktur fərqlilikləri üzə çıxır.
Aşağıda həmin sorğudan alınan ən nəzərəçarpan dörd fərq və onlara kontekstual mümkün izahlar verilir.
Qlobal konsensus daha qısa iş həftəsinə doğru güclü meyli göstərir – 50.16% 3-4 günlük iş həftəsi gözləyir. Lakin:
Almaniyada təəccüblü şəkildə 64.71% hələ də 5 gün və daha çox işləyəcəyini gözləyir – bu, qlobal ortalamanı xeyli üstələyir.
İtaliyada isə dünya baxışına daha yaxın rəqəmlər müşahidə olunsa da, 42.11% hələ də 5 və ya daha çox gün işləyəcəyini gözləyir – bu da 28.48%-lik dünya ortalamasından yüksəkdir.
Mümkün izah:
Almaniyadakı bu yüksək göstərici ölkənin dərin köklü iş etikasını və yüksək strukturlaşdırılmış sənaye iqtisadiyyatını əks etdirir. Mühəndislik, istehsal və ixraca əsaslanan sənaye sahələrinin güclü mövcudluğu, avtomatlaşdırma və çevik iş modellərinə keçidin daha yavaş olacağı anlamına gələ bilər.
Digər tərəfdən, İtaliyanın nəticələri iqtisadi qeyri-müəyyənlik və nisbətən aşağı əmək bazarı çevikliyi ilə əlaqələndirilə bilər. İşçilər burada, sabitliyin az olduğu bir bazarda daha çox iş öhdəliyi gözləyə bilərlər.
Hər iki ölkədə isə ictimai norma və iqtisadi modellər ultra-çevik və ya azaldılmış iş həftəsi modellərinin sürətlə qəbuluna müqavimət göstərir.
Qlobal səviyyədə respondentlərin təxminən yarısı (49.19%) 2050-ci ildə AI-nin iş tapşırıqlarında əhəmiyyətli kömək göstərəcəyinə inanır. Bunun əksinə olaraq, Latın Amerikası (LATAM) bölgəsindən olan respondentlər daha ehtiyatlı yanaşma sərgiləmişlər:
LATAM-da yalnız 36.23% AI-nin ciddi kömək göstərəcəyini düşünür, əvəzində 53.62% yalnız orta səviyyəli dəstək gözləyir.
Mümkün izah:
Bu ehtiyatlılıq infrastruktur və təhsil sahəsindəki bərabərsizliklərdən qaynaqlana bilər. LATAM ölkələrində Şimali Amerika və Avropa ilə müqayisədə daha az inkişaf etmiş AI texnologiyaları və rəqəmsal transformasiya infrastrukturu mövcuddur.
Əlavə olaraq, avtomatlaşdırmanın işsizliyi və qeyri-bərabərliyi dərinləşdirə biləcəyi qorxusu da bu bölgədə daha geniş yayılmış ola bilər. Cavab verənlər AI-ni faydalı vasitə kimi görsələr də, onu hələ transformativ güc kimi qəbul etməyə tam hazır deyillər.
Qlobal səviyyədə 36.89% respondent evdən işləməyi gözləyir, 20.39% isə virtual reallıq (VR) ofislərinə keçidi proqnozlaşdırır. Lakin regionlar arasında fərqlər kəskindir:
Almaniyada əksəriyyət (52.94%) hələ də ənənəvi ofis mühitində işləməyi gözləyir, cəmi 5.88% isə VR ofisində işləmə ehtimalını düşünür.
Polşada isə 27.27% VR ofisində işləməyi gözləyir – bu, qlobal ortalamanı xeyli üstələyir.
Mümkün izah:
Almaniyanın ənənəvi ofisə üstünlük verməsi ölkənin korporativ strukturu və tənzimləyici mühitini əks etdirə bilər. Xüsusilə maliyyə, dövlət və mühəndislik sahələrində üzbəüz iş rejimi daha üstün hesab edilir. Eyni zamanda Almaniyada gizlilik və məlumat təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqlar immersiv texnologiyaların (məsələn, VR) geniş yayılmasına mane ola bilər.
Polşanın isə daha futuristik iş yerlərinə açıq olması gənc və texnoloji yönümlü işçi qüvvəsi ilə izah oluna bilər. Son illərdə ölkədə artan startap ekosistemi və rəqəmsal modernizasiya təşəbbüsləri respondentlərin qeyri-ənənəvi iş mühitlərinə daha açıq yanaşmasını stimullaşdırır.
Tam avtomatlaşdırma ehtimalına dair mövqelər arasında da kəskin fərqlər mövcuddur:
Braziliyada respondentlərin 39.52%-i işlərinin yüksək ehtimalla avtomatlaşdırılacağını düşünür – bu, qlobal ortalamanı üstələyir.
Almaniyada isə cəmi 11.76% bu fikirdədir, 82.35% isə tam avtomatlaşdırmanın baş verməyəcəyini düşünür.
Mümkün izah:
Braziliyalı respondentlər avtomatlaşdırmanın aşağı ixtisaslı iş sahələrini (məsələn, istehsal və xidmət sektorları) əvəz edəcəyini daha real təhlükə kimi görə bilərlər. Ölkədə qeyri-rəsmi məşğulluq yüksəkdir və iqtisadi dəyişkənlik yayğındır – bu da AI-nin iş təhlükəsizliyinə təhdid kimi qəbul olunmasına səbəb ola bilər.
Əksinə, Almaniyada respondentlərin bu qədər əmin olması ölkənin güclü peşə təhsili sistemi, əmək hüquqları və AI-nin “əvəzedici” deyil, “yardımçı” rolunda qurulması ilə izah oluna bilər.
Bundan əlavə, həm dövlət, həm də korporativ səviyyədə süni intellektin məsuliyyətlə tətbiq olunacağına dair daha yüksək bir inam mövcuddur.
Bu regional fərqliliklər bir həqiqəti vurğulayır: işin gələcəyi tək bir model üzrə formalaşmayacaq. Qlobal tendensiyalar bizə istiqamət versə də, yerli mədəni dəyərlər, iqtisadi strukturlar və texnoloji yetkinlik səviyyələri işçilərin öz peşə gələcəklərini necə təsəvvür etdiklərini dərin şəkildə formalaşdırır.
Siyasətçilər və biznes liderləri 2050-yə hazırlaşarkən, bu fərqlilikləri nəzərə almaq zəruridir – təkcə strategiyaları uyğunlaşdırmaq üçün yox, həm də süni intellekt və avtomatlaşdırmanın coğrafiyadan asılı olmayaraq hər kəsə fayda verməsini təmin etmək üçün.
Gələcək işlə bağlı proqnozlar tez-tez abstrakt və ya fərziyyə xarakteri daşısa da, Bitrix24 istifadəçiləri arasında keçirilmiş sorğu həm əsaslı, həm də təxəyyülə söykənən bir baxış təqdim edir. Respondentlər əsasən qısa iş həftələri, AI dəstəkli alətlər və hibrid ünsiyyət formalarının peşəkar həyatı formalaşdıracağı çevik gələcək təsəvvür edirlər.
Avtomatlaşdırma və iş yerlərinin ləğv olunması ilə bağlı qeyri-müəyyənlik qalır – xüsusilə də inzibati, müştəri xidməti və ofis işlərində – lakin ümumi ton ehtiyatlı optimizmlə seçilir.
Biz 2050-yə doğru irəlilədikcə, texnoloji irəliləyişləri insani dəyərlərlə uyğunlaşdırmaq mühüm əhəmiyyət kəsb edəcək ki, işin gələcəyi təkcə effektiv deyil, həm də ədalətli və mənalı olsun.
Bitrix24 – şirkətlərin rəqəmsal transformasiya keçirməsinə və satış, müştəri və əməkdaş idarəçiliyini 2050-ci il səviyyəsində həyata keçirməsinə kömək edən pulsuz onlayn iş mühitidir.
2012-ci ildən bəri dünyanın dörd bir yanında 15 milyondan çox biznes Bitrix24 ilə onlayn əməkdaşlığın gələcəyini qucaqlayıb.
Əgər siz də şirkətiniz üçün eyni transformativ təcrübəni yaşamaq istəyirsinizsə, öz Bitrix24 hesabınızı indi yaradın – limitsiz istifadəçi üçün pulsuzdur.
İstifadəçi adı:
kaizenAd Soyad:
Kaizen.azMəqalə sayı:
171
04.05.2023
Texnologiya
28.10.2021
Texnologiya
19.11.2021
Texnologiya
Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Facebook-un qurucusu və baş direktoru Mark Zukerberq ,Facebook adının şirkətin gələcəyini adekvat şəkildə təsvir etmədiyini və ad dəyişikliyini təsdiqlədi və “Metaverse”haqqında bəzi məlumatlar verdi.İnsanlarda “Metaverse” nədir? ,Hansı xüsusiyyətlələrə malikdir? və s kimi suallar yarandı.Gəlin bu suallara cavab tapmağa çalışaq.
