-
İstifadəçi adı:
kaizen -
Ad Soyad:
Kaizen.az -
Məqalə sayı:
161
Dərc olunma tarixi
30.05.2025 TexnologiyaBaxış sayı
14
Oxunma müddəti
4 dəq
21-ci əsr bəşəriyyətin texnoloji inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyduğu dövrdür. Bu mərhələdə kosmosun fəthi və tədqiqi yalnız texnoloji üstünlük deyil, həm də strateji, iqtisadi və siyasi gücün göstəricisi kimi çıxış edir. ABŞ, Rusiya, Çin və Avropa ölkələrinin kosmik yarışa daxil olması artıq çoxdan reallığa çevrilmişdir. Bu prosesdə bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələr, o cümlədən Azərbaycan da öz milli maraqları çərçivəsində kosmos sahəsinə diqqət ayırmağa başlamışdır. Azərbaycanın kosmik fəaliyyət sahəsindəki rolu hər keçən il daha da güclənməkdədir. Bu məqalədə kosmos tədqiqatlarının əhəmiyyəti, Azərbaycanın bu sahəyə qoşulması və gələcək perspektivləri təhlil ediləcəkdir.
Kosmos tədqiqatları bəşəriyyət üçün çoxşaxəli əhəmiyyət daşıyır. Bu tədqiqatlar nəticəsində:
Ətraf mühitin monitorinqi, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə,
Peyk rabitəsi, internet və televiziya xidmətləri,
Navigasiya və xəritəçəkmə texnologiyaları inkişaf etdirilmişdir.
Bundan əlavə, kosmos texnologiyaları milli təhlükəsizlik, hərbi müdafiə, iqtisadi planlaşdırma və kənd təsərrüfatında strateji rol oynayır.
Günümüzdə kosmosda üstünlük əldə edən ölkələr texnologiyada liderliyə də sahib olurlar. Beləliklə, kosmos sadəcə bir elm sahəsi deyil, həm də qlobal qüdrətin simvoludur.
Azərbaycan Respublikası müstəqillik qazandıqdan sonra bir çox sahələrdə olduğu kimi, kosmos tədqiqatları istiqamətində də yeni mərhələyə qədəm qoydu. Bu sahədə dönüş nöqtəsi Azərkosmos ASC-nin yaradılması oldu.
2010-cu ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə yaradılmış Azərkosmos ölkənin ilk və hələlik yeganə kosmik agentliyi olaraq fəaliyyət göstərir. Agentliyin məqsədi:
Milli peyklərin orbitə çıxarılması,
Peyk rabitəsi və məlumat xidmətlərinin göstərilməsi,
Regionda texnoloji liderlik potensialının yaradılmasıdır.
Hazırda Azərbaycanın orbitdə üç peyki fəaliyyət göstərir:
Azerspace-1 (2013) – Telekommunikasiya peyki, Afrika, Avropa və Asiya bölgələrini əhatə edir.
Azersky (2014) – Yer səthinin müşahidəsi üçün istifadə olunur. Əsasən kənd təsərrüfatı, ətraf mühitin monitorinqi və fövqəladə hallar zamanı informasiya toplanmasına xidmət edir.
Azerspace-2 (2018) – Rabitə imkanlarını artıran ikinci telekommunikasiya peykidir.
Bu peyklərin orbitə buraxılması Azərbaycanın kosmik klub adlandırılan ölkələr siyahısına daxil olmasına səbəb olmuşdur.
Kosmos tədqiqatlarının yalnız texniki tərəfi deyil, elmi-tədqiqat və innovasiya baxımından da böyük əhəmiyyəti vardır. Azərbaycan bu istiqamətdə aşağıdakı sahələrə fokuslanır:
Azersky peyki vasitəsilə torpaq eroziyası, su ehtiyatlarının idarə olunması, meşə sahələrinin vəziyyəti, şəhər planlaşdırılması kimi məsələlərdə yüksək dəqiqlikli məlumatlar əldə edilir.
Azerspace peykləri regional telekommunikasiya bazarında Azərbaycanın payını artırır və iqtisadi gəlir gətirir. Bu, ölkəyə texnologiya ixracatçısı statusunu qazandırır.
Azərkosmos universitetlərlə əməkdaşlıq edərək bu sahədə mütəxəssis hazırlığını dəstəkləyir. ADA Universiteti, Bakı Ali Neft Məktəbi və digər ali təhsil müəssisələrində kosmik texnologiyalar üzrə kurslar və tədqiqat proqramları tətbiq edilir.
Azərbaycan bir çox beynəlxalq kosmik təşkilatların üzvüdür:
Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (ITU),
Asiya-Sakit Okean Peyk Rabitəsi Şəbəkəsi,
Beynəlxalq Astronavtika Federasiyası (IAF).
2023-cü ildə Bakı şəhəri Beynəlxalq Astronavtika Konqresinə ev sahibliyi etdi – bu, region üçün tarixi hadisə sayılır və Azərbaycanın qlobal kosmos ictimaiyyətində nüfuzunu artırdı.
Azərbaycanın kosmos sahəsində növbəti hədəfləri bunlardır:
Yeni nəsil peyklərin hazırlanması,
Kosmik tədqiqat mərkəzlərinin yaradılması,
Region üçün peyk məlumat bazasının formalaşdırılması,
Kosmik turizm və mikropeyk istehsalı sahəsində pilot layihələrin icrası.
Kosmos strategiyası ölkənin Milli Prioritetləri 2030 sənədində də öz əksini tapmışdır. Bu sənəd çərçivəsində rəqəmsal iqtisadiyyat və yüksək texnologiyalar sektorunun inkişafı xüsusi yer tutur.
Azərbaycanın kosmos tədqiqatlarına yönəlməsi yalnız texnoloji inkişafın deyil, həm də milli təhlükəsizlik, iqtisadi gəlir və beynəlxalq nüfuzun artmasının göstəricisidir. Qısa müddət ərzində bu sahədə əldə olunan uğurlar onu göstərir ki, Azərbaycan yalnız regionda deyil, qlobal səviyyədə də kosmos sahəsində söz sahibi olan ölkələrdən birinə çevrilmək potensialına malikdir. Kosmos – artıq uzaq gələcək deyil, yaxın reallıqdır və Azərbaycan bu reallığın fəal iştirakçısına çevrilmək yolundadır.
İstifadəçi adı:
kaizenAd Soyad:
Kaizen.azMəqalə sayı:
161
04.05.2023
Texnologiya
28.10.2021
Texnologiya
19.11.2021
Texnologiya
Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Facebook-un qurucusu və baş direktoru Mark Zukerberq ,Facebook adının şirkətin gələcəyini adekvat şəkildə təsvir etmədiyini və ad dəyişikliyini təsdiqlədi və “Metaverse”haqqında bəzi məlumatlar verdi.İnsanlarda “Metaverse” nədir? ,Hansı xüsusiyyətlələrə malikdir? və s kimi suallar yarandı.Gəlin bu suallara cavab tapmağa çalışaq.
