-
İstifadəçi adı:
kaizen -
Ad Soyad:
Kaizen.az -
Məqalə sayı:
176
Dərc olunma tarixi
30.07.2025 Fərdi İnkişafBaxış sayı
27
Oxunma müddəti
4 dəq
Rəqəmsallaşma müasir cəmiyyətin ən vacib dönüş nöqtələrindən biridir. İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı gündəlik həyatın bütün sahələrinə nüfuz edərək insan fəaliyyətinin formasını dəyişmişdir. Rəqəmsal cihazlar — xüsusilə smartfonlar və sosial media platformaları — kommunikasiya, təhsil, iş və əyləncə sahələrində inqilabi yeniliklər təqdim etsə də, onların intensiv istifadəsi ilə əlaqədar mənfi təsirlər də müşahidə edilməkdədir. Bu təsirlərin başında psixoloji pozuntular, sosial izolyasiya, diqqət dağınıqlığı və yuxu pozuntuları gəlir. Bu çərçivədə “rəqəmsal detoks” və ya “rəqəmsal təmizlənmə” adlı yanaşma müasir dövrün balanslaşdırıcı strategiyalarından biri kimi ortaya çıxmışdır.
Rəqəmsal Təmizlənmənin Mahiyyəti
Rəqəmsal təmizlənmə — insanın müəyyən zaman müddətində texnologiyadan, xüsusilə rəqəmsal cihazlardan və internetdən könüllü şəkildə uzaqlaşması prosesidir. Bu praktika cihazlardan istifadənin miqdarını və məqsədini sorğulamağı, şüurlu istifadə vərdişlərinin formalaşdırılmasını və zehni-fiziki rahatlığın bərpasını hədəfləyir. Əsas məqsəd texnologiyadan tamamilə imtina etmək deyil, onunla sağlam münasibət formalaşdırmaqdır.
Psixoloji Sağlamlığa Təsiri
Müasir araşdırmalar göstərir ki, rəqəmsal cihazlardan fasiləsiz istifadə narahatlıq, depressiya və stres kimi psixoloji problemlərlə birbaşa əlaqəlidir. Sosial media platformalarında edilən sosial müqayisə, “mükəmməl həyat” obrazlarının təkrarı və onlayn qarşılıqlı təsirlər, istifadəçilərin özünüdəyərləndirməsinə mənfi təsir göstərir.
Rəqəmsal təmizlənmə praktikasının tətbiqi zamanı insanların psixoloji yükü azalmağa meyllidir. Davamlı onlayn stimullardan uzaqlaşmaqla istifadəçilər daxili sakitlik, zehni sabitlik və emosional sabitlik əldə edirlər. Bu dəyişiklik, xüsusilə gənc yaş qrupunda daha çox nəzərə çarpır. Belə ki, 18–30 yaş aralığında aparılan tədqiqatlarda iştirakçıların əksəriyyəti detoks sonrası narahatlıq və depressiya göstəricilərində əhəmiyyətli azalma yaşadıqlarını bildirmişlər (Khan et al., 2023).
Konsentrasiya və Diqqət Bacarığına Təsiri
Texnologiyanın insan diqqəti üzərindəki təsiri son dərəcə güclüdür. Bildirişlər, sürətli vizual məzmun və çoxsaylı interaktiv platformalar insan beynini daima ayıq vəziyyətdə saxlayaraq diqqət dağınıqlığına səbəb olur. Bu da təhsil və iş sahəsində məhsuldarlığın azalmasına gətirib çıxarır.
Rəqəmsal təmizlənmə zamanı bu stimullardan uzaqlaşmaqla insanlar diqqətlərini toplamaqda daha müvəffəq olurlar. Tapşırıqlara fokuslanma qabiliyyəti artır, həm məntiqi, həm də yaradıcı düşüncə güclənir. Bu proses eləcə də qərarvermə və problem həll etmə bacarıqlarında müsbət dəyişikliklərə səbəb olur.
Yuxu Keyfiyyətinə Təsiri
Ekranlardan yayılan mavi işığın melatonin hormonunun ifrazını pozması elmi şəkildə sübut edilmişdir. Melatonin insanın bioloji saatını tənzimləyən əsas hormondur və onun pozulması yuxu keyfiyyətinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Rəqəmsal cihazların gecə saatlarında istifadəsi yuxunun gecikməsinə və bərpasız olmasına yol açır.
Rəqəmsal detoks tətbiqi ilə insanlar cihazlardan gecə vaxtı uzaq qalmaqla yuxu ritmini normallaşdırırlar. Bu dəyişiklik bədən enerjisinin artmasına, gündəlik funksionallığın güclənməsinə və psixoloji rifahın yüksəlməsinə səbəb olur.
Sosial Münasibətlər və Ünsiyyət
Texnologiya insanlara qlobal miqyasda əlaqə qurmaq imkanı versə də, real həyatda sosial münasibətləri zəiflətmə riski daşıyır. Virtual ünsiyyətin çoxalması, insanları üz-üzə münasibətlərdən uzaqlaşdırır, empati və qarşılıqlı emosional paylaşımı azaldır.
Rəqəmsal təmizlənmə bu prosesin qarşısını almaqda effektivdir. Real münasibətlərin bərpası, ailə və dostlarla daha keyfiyyətli vaxt keçirmə, sosial dəstək sisteminin güclənməsi — detoksun gətirdiyi əsas sosial faydalardır.
Zaman İdarəetməsi və Fərdi İnkişaf
Texnologiyadan uzaqlaşan insan zamanın idarə olunmasında daha səmərəli olur. “Vaxt çatmır” şikayəti azalmağa başlayır, çünki insanlar günlərinin necə keçdiyini daha ayıq şəkildə müşahidə edirlər. Bu isə hobbilərə vaxt ayırmağa, yeni maraqlar kəşf etməyə və özünüinkişafa yönəlməyə imkan yaradır.
Fərdi inkişaf, insanın texnologiyadan uzaq qalmaqla introspektiv düşüncə ilə məşğul olması nəticəsində baş verir. Bu proses özünü daha yaxşı tanımağa, şəxsi potensialı qiymətləndirməyə və həyat məqsədlərini daha düzgün müəyyən etməyə səbəb olur.
Fiziki Sağlamlığa Dolayı Təsirlər
Rəqəmsal cihazlardan uzaq qalmaq insanın fiziki aktivliyinin artmasına səbəb olur. Açıq hava fəaliyyəti, idman, gəzinti və təbiətlə təmas kimi fəaliyyətlər bədən enerjisini artırır, stressi azaldır və ümumi sağlamlıq göstəricilərini yaxşılaşdırır. Həm psixoloji, həm də fiziki rifah bir-birini tamamlayan göstəricilər olduğu üçün rəqəmsal təmizlənmənin dolayısı təsirləri kompleks şəkildə hiss edilir.
Nəticə və Tədqiqat Perspektivi
Rəqəmsal təmizlənmə müasir insanın zehni, emosional, sosial və fiziki rifahını qorumaq və gücləndirmək üçün effektiv strategiyadır. Araşdırmalar bu yanaşmanın müsbət təsirlərini geniş şəkildə ortaya qoyur. Xüsusilə gənc yaş qrupları üçün strukturlaşdırılmış rəqəmsal fasilələr təqdim etmək, təhsil və iş mühitində psixi sağlamlığın qorunması üçün faydalıdır.
Gələcək tədqiqatlar rəqəmsal detoksun uzunmüddətli təsirlərini, fərqli yaş və sosial qruplarda davranış dəyişikliklərini və bu praktikanın institusional sistemlərə necə inteqrasiya oluna biləcəyini araşdırmalıdır. Rəqəmsal balans konsepsiyası yalnız fərdi həyat üçün deyil, eyni zamanda kollektiv rifah üçün də strateji əhəmiyyətə malikdir.
İstifadəçi adı:
kaizenAd Soyad:
Kaizen.azMəqalə sayı:
176
07.03.2021
Fərdi İnkişaf
Günümüzün qlobal problemlərindən biri: - CV göndərirəm lakin heç bir vakansiyadan geri dönüş almıram. Niyə? Bunun əsas səbəblərindən biri CV-nin düzgün hazırlanmaması və əsas məqamlara diqqət yetirilməməsidir. Bu məqalədə sizlər üçün CV-də hansı məsələlərə diqqət yetirməli olduğunuzu addım-addım qeyd etmişik.
07.03.2021
Fərdi İnkişaf
