-
İstifadəçi adı:
Gülxar Mehtili -
Ad Soyad:
Gülxar Mehtili -
Məqalə sayı:
1
Dərc olunma tarixi
29.11.2024 Biznes DünyasıBaxış sayı
167
Oxunma müddəti
23 dəq
Liderlik nedir? Liderlik yöneten ve yönetilenler arasındaki bağlantıyı ifade eder. Lider ise bir organizasyonun veya grubun amaçlarına ulaşmasını sağlamak için üyelerini etkileme gücüne sahip olan kişi olarak belirtilebilir. Liderlik genellikle bireylerarası araçlar yoluyla anlamları, normları, duyguları, düşünceyi ve değerleri etkileme biçimi olarak tanımlanır . Diğer taraftan liderlik bireysel veya grup davranışı üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Liderlik hem bir süreç hem de bir özelliktir. Süreç açısından liderlik, grup üyelerinin faaliyetlerini yönlendirmek ve koordine etmek için zorlayıcı olmayan etkinin kullanımıyken; özellik açısından liderlik, lider olarak algılanan özelliklerin atfedilmesini ifade eder . Liderlikle ilgili tanımlarda genellikle etkileme, ikna etme, yönlendirme, güdüleme gibi nitelikler ön plana çıkar. Bu durumda liderlik, yönetimin amacına ulaşması için başkalarını etkileme ve yönlendirme süreci; lider ise bu süreci geliştiren kişi olarak ifade edilebilir. Liderlik Tarzları Liderlik tarzı, bir liderin ekip üyelerini nasıl yönettiği, motive ettiği ve kararlar aldığına dair genel yaklaşım ve tutumdur. Bu tarzlar, liderin kişiliği, değerleri, deneyimleri ve ekip dinamikleri gibi faktörlerden etkilenir. Etkili liderlik tarzları, ekiplerin performansını, motivasyonunu ve genel başarı düzeyini büyük ölçüde etkileyebilir. Babacan Liderlik: Babacanlık, yardımseverlik ve ahlaki davranışlar sergiler. Ataerkil toplum yapısı gösteren toplumlarda yaygındır. Lider asimetrik bir güçle astların duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilir ve en uygun seçeneği belirler. Kişisel sadakat ile itaate dayanır. Başarı Odaklı Liderlik: zorlu hedefler belirleyen, performans iyileştirmeleri arayan, performansta mükemmelliği vurgulayan, astların yüksek standartlara ulaşacağına dair güveni gösteren liderlik olarak ifade edilebilir. Çoksesli Liderlik: Organizasyon içinde birden fazla sesi dinleyerek kararlara ilham veren, bireysel dehâdan ziyade kolektif zekâyı önemseyen liderlik tarzıdır. Demokratik Liderlik: Gücü bir merkezde bir arada toplamaktan ziyade gücü paylaşmaya istekli, çalışanların kararlara katılımını sağlayan, çalışanların işlerini etkileyen durumlardan haberdar olan ve bu durumlarla ilgili fikir ve öneriler geliştiren, iş dağılımını gruba bırakan, grubun bir üyesi gibi davranan, eleştiri ve övgülerinde nesnel davranan liderlik tarzıdır. Demokratik liderler yetkisini başkaları ile paylaşma eğilimi gösterir; amaç, plan ve politikaların belirlenmesi ile iş bölümü yapılmasında daima astlarının fikir ve düşünceleri doğrultusunda yaklaşım belirlemeye özen gösterir . Destekleyici Liderlik: İşbirlikçi liderlik olarak liderin takipçilerine saygı duyduğu, onların duygu ve ihtiyaçlarının dikkate alındığı belirtilerek takipçilerin çaba ve davranışlarına destek verildiği, takipçilerin daha etkili çalışmaya ve gerekli sonuçlara ulaşmaya motive edildiği liderlik tarzıdır. Astların ihtiyaçlarını dikkate almayı, onların refahı için endişe göstermeyi ve çalışma biriminde dostça bir iklim yaratmayı içeren davranış biçimlerini gösteren liderliktir . Dönüşümcü Liderlik: Karizma sahibi olan, performansı beklentilerin ötesine taşımak amacıyla çalışan, performansını ve örgütsel performansı olumlu yönde etkileyen, kabul edilebilir sonuçlar için somut bir ödül sunmayan ancak gerçek amacın astların gelişimine ve dönüşümüne izin vermek olduğu, hedeflere ulaşmak için organizasyon için görev tamamlamanın önemini vurgulayarak astların ahlak ve etiğini artırmaya odaklanan, ilham veren, yenilik ve değişim geliştiren, statükoyu kabul etmeyen liderlik tarzıdır. Duygusal Liderlik: Öz-farkındalık, duygusal esneklik, sezgisellik, kişilerarası duyarlılık, etki, motivasyon ve vicdanlılık gibi yetkinlikten oluşur. Duygusal liderlik tarzı, duygularına ve ekibinin duygularına göre liderlik eden liderlerin yetkinliklerini kapsar. Duygusal lider aynı zamanda vicdanlarının onları etik bir hareket tarzına yönlendirmesine izin verir ve zorlukların üstesinden gelmek için yüksek motivasyona sahiptir. Ekip Odaklı Liderlik: Ekip üyeleri arasında ortak bir amaç veya hedefin etkili ekip oluşturma ve uygulamasını vurgulayan bir liderliktir. İşbirlikçi takım yönelimi, takım bütünleştirici, diplomatik ve idari yetkin liderlik olarak ifade edilebilir. Entelektüel Liderlik: Proje yöneticilerinin olumlu iş sonuçları ile yüksek performanslı proje sonuçları üretmek için kullanmaları gereken önemli bir liderlik becerisi, yetkinlik ve yetenektir. Entelektüel liderlik stilinin eleştirel analiz ve yargılama, vizyon ve hayal gücü ve stratejik bakış açısı olmak üzere üç alt boyutu bulunmaktadır. Entelektüel liderlik tarzı, zekâ ve problem çözme yeteneklerinin bir birleşimidir. Serbest Bırakıcı Liderlik: Grubun amaçlarının belirlenmesi ve sorunların çözülmesinde grubu büyük oranda özgür bırakan, grup politikalarının oluşturulmasında katkılarını en azda tutan, astları kendisine danıştıkları zaman duruma müdahale eden liderlik tarzıdır. Yönetim yetkisine en az ihtiyacın duyulduğu, otorite kullanımının ortadan kaldırıldığı, astların kendi hallerine bırakıldığı, her çalışanın kendisine amaç, plan ve program yapmalarına imkân sağlayan, grubu serbest bırakan liderlik türüdür . Liberal ya da serbest bırakıcı liderlikte eylemler ertelenebilir, sorumluluklar lider tarafından umursanmayabilir ve otorite gücü kullanılmayabilir. Stratejik Liderlik: Örgütün varlığının yanı sıra kısa ve uzun vadede büyüme anlamında diğerlerini gönüllü olarak günlük kararlar alma konusunda etkileyen, çalışanların operasyonel kararlar almasına ve liderlerin örgütün stratejik kararlarına odaklanabilmesine olanak tanıyan değerleri ve net bir vizyonu ifade eden, çevresel değişim karşısında yeniliği teşvik eden ve hem kısa hem de uzun vadede şirkete fayda sağlamak için organizasyonun yeteneklerinin farkında olarak ileriye doğru hareket eden liderlik tarzı olarak ifade edilebilir . Şehir Kulübü Liderliği: En çok ekip üyelerinin ihtiyaçları ve duygularıyla ilgilenir. Bu insanlar, ekip üyeleri mutlu ve güvende oldukları sürece çok çalışacakları varsayımı altında çalışırlar. Çok rahat ve eğlenceli bir çalışma ortamı ortaya çıkar, ancak yön ve kontrol eksikliğinden dolayı üretim sıkıntı çeker . Proje Başarı Tanımı Proje başarısı hakkında farklı araştırmalarda farklı değerlendirmeler mevcuttur. Başarının tanımı, dinamik bir kavram olmakla birlikte zamanla ve beklentiler çerçevesinde revize edilmektedir. Bu sebeple keskin çizgilerle ayırım yapılan tek bir tanım yoktur. Geliştirilen çalışmalar ölçüsünde düzenlemeler yapılmaktadır. Temelde cevabı aranan soru; projenin başarı kabulü için neleri sağlaması gerekmektedir, neler olursa başarılı kabul edilebilir? Proje yönetiminde önceden çizilen çerçeve içerisinde hedeflere ulaşmayı başarılı olarak kabul eder. “Bir proje, müşterisi tarafından başlangıçta koyulan hedeflere ulaşmışsa, faaliyetler yapılması gerektiği gibi gerçekleştiriliyorsa ve belirlenmiş bir problem önceden saptanan zaman, maliyet ve kalite sınırları içinde çözüme ulaştırılıyorsa bu proje başarılı olarak tanımlanabilir.”.Başarının takibi proje performans değerlendirmeleri için önemlidir. Değerlendirme ölçütleri; zaman, kapsam, bütçe verileri ötesinde projelere göre çeşitli gruplamalarla takip etmek mümkündür. Bunlar; proje türü, proje büyüklüğü, fon kaynakları ve müşteri durumu olabilmektedir. Baccarini proje başarısını proje yönetim başarısı ve ürün başarısı olmak üzere iki parça halinde incelemiştir. Ürün başarısı sadece nihai ürün ile ilgilenirken, proje yönetimi başarısı diğer tüm süreçleri kapsamaktadır. Proje yönetim başarısı ürün başarısını da etkilemektedir. Ürün başarısı ile ilgili çalışmada detaylar da bulunmaktadır. Baccarini proje yönetim başarısını 3 anahtar bileşen üzerinden incelemiştir. Bunlar; zaman-maliyet-kalite üçlüsü, proje yönetim prosesinin kalitesi ve proje paydaşlarının beklentilerinin karşılanmasıdır. İlk bileşenden zamanı, yapılan plana uygunluk üzerinden değerlendirmiştir. Maliyeti, uygunluk üzerinden değerlendirmiştir. Kaliteyi, teknik ve fonksiyonel uygunluklar ile taahhüt edilen ürününü çıktısına uygunluk olarak değerlendirmiştir. Çalışmada proje başarı kriterleri gereklilikleri ile verilmiştir. Başarı katı ve yumuşak boyutlara sahiptir. Bunlardan objektif olarak ölçülebilen; zaman, kalite, bütçe gibi boyutlar katı olarak kategorize edilmektedir. Subjektif, değerlendirmesi daha zor; mutluluk, iş memnuniyeti gibi boyutlar yumuşak olarak kategorize edilmektedir. Diğerleri; algılanan başarı boyutu, zamandan etkilenmesi, her zaman yönetilebilir olmaması, kısmı olmasıdır. Proje Başarısı Nasıl Ölçülür? Proje başarısının temel göstergesi amacın gerçekleştirilmesidir. Amacına ulaşan her proje büyük ölçüde başarılı sayılır. Amaç çoğunlukla proje sahibinin beklentisidir. Ancak proje sadece amacıyla ifade edilemeyecek, çok boyutlu bir süreçtir. Proje paydaşlarının farklı boyutlarda farklı beklentileri vardır. Doğal olarak proje destekçisi (sponsoru) ve sahibi başarıyı elde edeceği parasal veya insani fayda üzerinden ölçer. Yatırıma karşılık elde edilen fayda yüksek veya beklentilere uygunsa proje başarılı sayılır. Proje yönetimi açısından bakıldığında amacın gerçekleştirilmesi tek başına yeterli bir başarı göstergesi değildir. Benimsenmiş proje disiplinine ve proje planına uyum da önemli başarı göstergeleridir. İşi proje yapmak olan veya projeler yapan kurumlar için kurum politiklarına ve kurum stratejisine uygunluk da önemli başarı göstergeleridir. Çok çeşitli başarı göstergeleri önerilebilir. Ancak proje amacının gerçekleştirilmesi, istenen faydanın elde edilmesi, kaliteli bir proje yönetimi yapılması, ürün ve hizmetlerin kalitesi bütün proje paydaşlarının ortak beklentileridir. Başarı ölçümü yönünden bakıldığında projenin tamamlanmış olması son değil başlangıçtır. Başarı proje tamamlandıktan sonra ölçülebilir. Amaca uygunluk, fayda, proje yönetim kalitesi ve ürün kalitesi proje tamamlandıktan bir süre sonra ölçülmelidir. Ölçüm yapabilmek için ölçütlere, standartlara ve yöntemlere ihtiyaç vardır. Ölçüm alınacak her boyut için paydaşların kabul edeceği somut ölçütler, net tanımlanmış standartlar ve ölçüm yöntemleri belirlenmelidir. Ölçümlere ilişkin parametreler mümkünse proje planlama aşamasında belirlenmelidir. En önemli ölçüm boyutu kuşkusuz proje amacına uygunluktur. Proje amacı proje fikri netleştikten sonra formüle edilir. Amaç çoğunlukla “üretim kalitesini yükseltmek”, “çağrı merkezi süreçlerini iyileştirmek” gibi doğrudan ölçülmesi kolay olmayan hedeflerle ifade edilir. Bu hedefleri “müşteri başvurularını hızlı sonuçlandırmak”, “iade edilen ürün sayısını azaltmak”, “ürün satış miktarını artırmak” gibi ölçülebilir hedeflerle somutlaştırmak gerekir. Liderlik tarzı ile proje başarısı arasındaki ilişki Liderlik tarzı ile proje başarısı arasındaki ilişki, birçok unsuru içermektedir aynı zamanda karmaşık bir dinamiğe de sahiptir. Öncelikle, liderlik tarzı, ekip içindeki iletişimi büyük oranda etkilemektedir. Açık, şeffaf ve sürekli iletişim kurabilen liderler, ekip üyeleri arasında güven inşa ederler. Bu güven, ekip üyelerinin fikirlerini rahatça ifade etmelerine ve işbirliği yapmalarına olanak tanır. Proje ilerledikçe, düzenli geri bildirim sağlamak, ekip motivasyonunu artırır ve projeye olan bağlılıklarını güçlendirir. Motivasyon, liderlik tarzının etkileyebileceği bir diğer önemli unsurdur. Destekleyici ve ilham verici bir lider, ekip üyelerinin potansiyellerini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olur. Bu, yalnızca bireysel performansı artırmakla kalmaz, aynı zamanda ekip olarak hedeflere ulaşmayı da kolaylaştırır. Ekip üyeleri, kendilerini değerli ve desteklenmiş hissettiklerinde, projeye daha fazla özveriyle yaklaşırlar. Proje başarısı, liderin tarzına, ekip üyelerinin ihtiyaçlarına ve proje türüne bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, yaratıcı bir proje ekibinde dönüştürücü liderlik tarzı, inovasyonu teşvik ederken, acil teslim tarihleri olan ve yüksek düzeyde odaklanma gerektiren projelerde otokratik liderlik daha uygun olabilir. Liderin projeye ve ekibe uygun tarzı benimsemesi, başarıyı doğrudan artırabilir. Karar verme süreçleri de liderlik tarzıyla doğrudan ilişkilidir. Otoriter bir liderlik tarzı, genellikle hızlı kararlar almayı mümkün kılarken, bu durum bazı durumlarda ekip üyelerinin yaratıcılığını kısıtlayabilir. Öte yandan, katılımcı bir lider, ekip üyelerinin görüşlerini dikkate alarak daha çeşitli ve yenilikçi çözümler geliştirebilir. Bu yaklaşım, ekip içindeki bağlılığı ve aidiyeti artırır. Esneklik, proje yönetiminde kritik bir özellik olarak öne çıkar. Projeler genellikle beklenmedik zorluklarla karşılaşabilir; bu durumda esnek bir lider, değişen koşullara hızlı bir şekilde adapte olabilir. Esnek liderlik, proje hedeflerini koruyarak ekip üyelerinin motivasyonunu da yüksek tutar. Son olarak, liderin tarzı ekip dinamiklerini de etkiler. İşbirlikçi bir liderlik yaklaşımı, ekip üyeleri arasında güçlü bir sinerji yaratırken, bu da projelerin daha etkili bir şekilde yürütülmesine olanak tanır. Ekip içindeki olumlu ilişkiler, problemlerin daha hızlı çözülmesini ve yenilikçi çözümlerin ortaya çıkmasını sağlar. Yapılan birçok araştırma, liderlik tarzlarının proje başarısı üzerinde çok etkili olduğunu göstermektedir. Örneğin, Turner ve Müller (2005) tarafından yapılan bir araştırmada, dönüşümcü liderlerin projelerde daha başarılı sonuçlar elde ettiğini bulmuşlardır. Dönüşümcü liderlerin, projeleri etkili bir şekilde yönettiği ve ekiplerinin bağlılıklarını artırarak başarıya katkı sağladıkları gözlemlenmiştir. Diğer yandan, Kerzner (2009) projelerde liderlerin projenin zamanında ve bütçeye uygun olarak tamamlanmasında öneml bir rol oynadığını vurgulamıştır. Proje yöneticilerinin liderlik tarzlarını, proje türüne ve organizasyonel yapıya göre uyarlamaları gerektiği de bu çalışmalarda belirlenmiştir. Liderlik tarzının projedeki başarısındaki etkisi, projenin tanımına da bağlıdır. Proje başarısı, genellikle üç temel unsurdan oluşur: zamanında teslimat, bütçe uyumu ve kalite. Bunlar, liderin nasıl bir yönetim tarzı sergilediğine bağlı olarak farklı şekillerde etkilenebilir. Dönüşümcü liderlik, projeyi zamanında tamamlamak için motivasyon sağlarken, kaliteyi artırmada da efektif olabilir. Yönlendirici liderlik tarzı ise bütçe yönetiminde ve kaynakların verimli kullanımında başarıyı artırabilir. Ayrıca, proje sürecinde karşılaşılan engelleri aşmada otokratik liderlik tarzı daha etkili olabilir. Ancak bu tarz liderlik, ekip üyelerinin motivasyonunu zayıflatabilir ve uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabilir. Liderlik tarzının, proje başarısındaki etkisini anlamak, proje yöneticilerinin liderlik stratejilerini bilinçli bir şekilde seçmelerine yardımcı olur. Ekip üyelerinin özellikleri, organizasyon kültürü, proje türü ve projenin gereksinimleri, hangi liderlik tarzının daha etkili olacağını belirlemede önemli faktörlerdir.Böylece, bir liderin, projelerdeki başarısını artırabilmesi için liderlik tarzını duruma göre adapte edebilmesi önemlidir. Sonuç Liderlik tarzı, proje başarısını doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. Etkili liderlik, sadece bir takımın değil, aynı zamanda tüm kuruluşun verimliliğini ve başarısını etkilemektedir.Liderin sahip olduğu özellikler, iderlik tarzlarının çeşitliliği, liderin çevresel faktörlere ve organizasyonel ihtiyaçlara göre uyum sağlamasını gerektirmektedir. Proje yönetimi ve liderlik arasındaki ilişki, projelerin başarılı olabilmesi için doğru liderlik tarzının seçilmesi gerektiğini göstermektedir. Ekip üyelerinin motivasyonu, iletişimi ve işbirliği, liderlik tarzlarına bağlı olarak değişir. Liderlik tarzlarının doğru bir şekilde seçilmesi, proje hedeflerine ulaşmada önemli bir rol oynar. Bu bağlamda, liderlerin proje türüne ve ekibin dinamiklerine göre uygun liderlik tarzlarını benimsemeleri gerekmektedir. Bu şekilde, daha verimli ve başarılı projeler gerçekleştirilebilir.
Nurşən İbrahimova
06.12.2024Əla👍👍👍👍
İstifadəçi adı:
Gülxar MehtiliAd Soyad:
Gülxar MehtiliMəqalə sayı:
1
15.11.2021
Biznes Dünyası
11.01.2021
Biznes Dünyası
11.03.2021
Biznes Dünyası
