-
İstifadəçi adı:
mehebbet.baghirov -
Ad Soyad:
Məhəbbət Bağırov -
Məqalə sayı:
6
Dərc olunma tarixi
19.02.2025 TexnologiyaBaxış sayı
53
Oxunma müddəti
6 dəq
Müasir dövrdə süni intellekt inkişaf edir, böyük nailiyyətlərin daim baş verməsinə səbəb olur. Belə bir mühitdə ardıcıl strateji baxışa arxalanmaq əsas amildir. Bu vizyonu formalaşdırmaq və prioritetləri, marşrutları və addımları müəyyən etmək icrasında suni intellekt daim işimizi rahatlaşdırır.
Tibb sahəsində süni intellektin köməyi?
Son illərdə süni intellekt digər sahələr ilə paralel olaraq tibb sahəsindən də yan keçməmişdir . Tibbdə süni intellektin nə kimi faydası vardır? Tibbdə süni intellekt tibbi məlumatların işlənməsinə kömək etmək, tibb mütəxəssislərinə mühüm fikirlər vermək, sağlamlıq nəticələrini və xəstə təcrübələrini yaxşılaşdırmaq üçün mühüm rol oynayır.
Suni intellektin tibb sahəsində tətbiqi?
Suni intellekt ilk növbədə səhiyyə sahəsində sürəti və dəqiqliyi artırmaq üçün istifadə olunur. Suni intellektin tətbiqinə misal olaraq əsasən MRT və CT cihazları kimi tibbi görüntüləmə məlumatlarını səhiyyə işçilərinə dəqiq və sürətli diaqnozlarda kömək etmək üçün rentgen şüalarını misal göstərmək olar. Həmin cihazlar müxtəlif növ xəstəliklərin öncədən aşkar olunmasına yardımçı olur.
Süni intellektin səhiyyə tətbiqinə dair 5 real dünya nümunəsi
Söhbət bizim sağlamlığımıza, xüsusilə ölüm-qalım məsələlərinə gəldikdə, süni intellektin (AI) köməyilə nəticənin yaxşılaşdırılması çox maraqlıdır. AI ilə bağlı sağlamlıq xidmətinə nail olmaq üçün artıq çox şey olsa da, maşın xətası və insan nəzarətinin olmaması səbəbindən baş verən problemlər hökumətlərin, texnologiya şirkətlərinin və səhiyyə təminatçısının süni intellekt alətlərini sınaqdan keçirməsi və onlara investisiya etməsi ilə aradan qaldırılır. İşdə ən çox potensiala sahib görünən səhiyyə sahəsində AI avanslarının beş növü var.
1. Aİ köməyilə avtomatlaşdırılmış cərrahiyyə
Səhiyyə xidməti üçün təxminən 40 milyard dollar dəyərində olan robotlar əməliyyat zamanı cərrahın operasiyadan qabaqkı tibbi qeydlərindən məlumatları təhlil edə bilər və bu, xəstənin xəstəxanada qalmağının 21 faiz azalmasına səbəb ola bilər. Robot yardımlı cərrahiyyə "minimal invaziv" sayılır, buna görə də artıq xəstələrin böyük kəsiklərlə sağalmalarına ehtiyac qalmır. Süni intellekt vasitəsi ilə, robotlar keçmiş əməliyyatlardan alınan məlumatları yeni cərrahi üsulları inkişaf etdirmək üçün istifadə edə bilirlər. Müsbət nəticələr həqiqətən ümid vericidir. 379 nəfər ortopediya xəstələrinə aid olan bir tədqiqat Aİ yardımlı robot prosedurunun tək başına çalışan cərrahlarla müqayisədə beş dəfə daha az komplikasiyaya səbəb olduğunu təsbit etdi. İlk dəfə bir göz əməliyyatında bir robot istifadə edildi və ən qabaqcıl cərrahi robot olan Da Vinci həkimlərə konvensial yanaşmalara nisbətən daha çox nəzarət ilə kompleks prosedurları yerinə yetirməyə imkan verir. Miniatür olan Heartlander adlı robot isə ürək həkimlərinə ürəyin səthində və sinə üzərində olan kiçik kəsiklərinin müalicəsində köməklik göstərir.
2. Virtual tibb bacısı
Məhz virtual tibb bacısı sayəsində səhiyyə sektoruna hər il 20 milyard dollar qənaət edilir. Virtual tibb bacıları 24/7 mövcud olduğundan, suallara cavab verə və xəstələri izləyə bilirlər. Bu gün virtual müalicə köməkçiləri üçün tətbiqlərin çoxu, xəstəxana qəbulunu və ya lazımsız xəstəxana ziyarətlərinin qarşısını almaqla xəstələr arasında daha müntəzəm ünsiyyətə imkan verir. “Care Angel” adlanan virtual tibb bacısı köməkçisi sağlamlıq yoxlamalarını həyata keçirə bilir.
3. Klinik qərarlara və ya diaqnozlara kömək
Etiraf edə bilərik ki, xəstələrin diaqnozu üçün Aİ-dən istifadə edilməsi şübhəsiz ki, onun yarandığı gündəndir, amma bəzi maraqlı istifadə halları olmuşdur. Stanford Universitetində edilən araşdırma dermatologlara qarşı dəri xərçənglərini aşkar etmək üçün AI alqoritmini test etdi və bu insan səviyyəsində reallaşdırıldı. Danimarka AI proqram şirkəti, insan dispetçerləri təcili çağırışlar apararkən, kompüter təhlükəsizliyi ilə dərin öyrənmə (deep learning) proqramını sınaqdan keçirdi. Alqoritm insanın nə dediyini, səsi və fon səs-küyünün səsini 93% müvəffəqiyyət dərəcəsi ilə, ürək tutmalarını isə insanların 73%-də aşkar edə bilmişdir. Baidu Research yaxınlarda dərin öyrənmə (deep learning) alqoritminin erkən testinin nəticələrinin sinə xərçəngi metastazını müəyyən edərkən insanlardan üstün ola biləcəyini açıqladı. Baş nazir Theresa May AI inqilabı ilə Milli Sağlamlıq Xidmətinə kömək edəcəklərini açıqladı.
4. İş axını və inzibati vəzifələr
Səhiyyə xidmətinə təsir göstərə biləcəyi digər bir üsul inzibati vəzifələrin avtomatlaşdırılmasıdır. Həkimlərin, tibb bacılarının və digər təminatçıların vəzifələrə vaxt ayırmalarına kömək edə biləcəyinə görə, bunun səhiyyə sənayesinin 18 milyard dollar qənaət etməsinə səbəb olacağı gözlənilir. Səsli mətn transkripsiyası kimi texnologiya sintaksis qaydalarına kömək edə bilər, dərmanlar hazırlaya və qeydlər yaza bilər. Aİnin istifadəsinə dair misal olaraq Cleveland Clinic ilə IBM arasında olan əməkdaşlığı gostərmək olar, hansı ki "IBM’s Watson" böyük məlumatları saxlamağa və həkimlərə fərdiləşdirilmiş və daha təsirli müalicə təcrübəsi verməyə kömək edir. Watson'un həkimlərə dəstək verdiyi bir üsul müalicə planlarını məlumatlandırmaq üçün təbii “dil” emallarını istifadə edərək minlərlə tibbi sənədləri təhlil edə bilir.
5. Şəkil təhlili
Hal-hazırda, görüntü təhlili insan təminatçılarının çox vaxtını alır, ancaq “MİT-led” tədqiqat qrupu, 3D skanlarını günümüzə mümkün olandan 1000 dəfə daha sürətli təhlil edə biləcək bir maşın-öyrənmə alqoritmini inkişaf etdirdi. Bu real vaxt qiymətləndirməsində əməliyyat edən cərrahlar üçün kritik giriş təmin edilə bilər. Aİ, həmçinin toxuma nümunələrinə güvənməyən yeni nəslin radioloji alətlərinin yaxşılaşdırılmasına kömək edə biləcəyinə ümid edir. Əlavə olaraq, AI görüntü təhlili xəstələrə lazım olan qayğıları müəyyənləşdirmək məqsədilə kəsiklər və çürüklərin şəklini göndərmək üçün kameralı telefonlardan istifadə edə biləcəyindən səhiyyə təminatlarına asanlıqla daxil olmayan və “telemedicin”-i daha effektiv edən kənar sahələri dəstəkləyə bilər.
Sağlamlığın mürəkkəb dünyasında, Aİ alətləri bəzi xəstələrin müəyyən bir xəstəliyə meylli olan tendensiyalarını və ya genetik məlumatlarını müəyyən etmək üçün daha sürətli xidmət göstərmək, problemləri müəyyənləşdirmək və məlumatları təhlil etmək üçün insan təminatçılarını dəstəkləyə bilər. 1 dəqiqəyə qənaət edə bilmək, bir həyatı qorumaq deməkdir. AI və Machine Learning yalnız səhiyyə üçün deyil, hər bir xəstə üçün transformativ ola bilər.
Suni intellekt gələcəkdə nə vəd edir ?
Süni intellekt tibbdə inqilab etməyi vəd edir, bizə sağlamlıq və xəstəliklər haqqında məlumatları daha yaxşı başa düşməyə və məlumatlara əsaslanaraq daha çox qərar qəbul etməyə imkanı verir. Amma son olaraq qeyd edək ki, suni intellekt nə qədər sürətli inkişaf etsə də, nə qədər tibb sahəsində istifadə edilsə də , lakin son olaraq əsas qərarveirici bir həkim deyildir. Suni intellekt yanlız tibb sahəsində diaqnozların verilməsində və dəqiqliyin artırılmasında yardımçı ola bilər. Amma bilmək olmaz. Bəlkə gələcəkdə nə vaxtsa suni intellekt tibb sahəsində bir həkimin edə biləcəyi hər bir işi görə bilsin.
Nəticə
Süni intellekt həkimlərin və digər tibb işçilərinin 100%-nə təsir edir, çünki hər bir həkim öz işində artıq ondan istifadə edir. Və ya qısaca desək suni intellekt məhsulu olan tibb yeniliklərindən. Lakin araşdırmalar onu göstərir ki, hər dörd xəstədən üçü səhiyyə sahəsində süni intellektə etibar etmir. Süni intellekt səhiyyədə hər yerdə geniş yayılsa da, lakin xəstələrin təxminən 80%-ni tam olaraq suni intellektin yeniliklərinə güvənə bilmirlər.
İstifadəçi adı:
mehebbet.baghirovAd Soyad:
Məhəbbət BağırovMəqalə sayı:
6
04.05.2023
Texnologiya
28.10.2021
Texnologiya
19.11.2021
Texnologiya
Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Facebook-un qurucusu və baş direktoru Mark Zukerberq ,Facebook adının şirkətin gələcəyini adekvat şəkildə təsvir etmədiyini və ad dəyişikliyini təsdiqlədi və “Metaverse”haqqında bəzi məlumatlar verdi.İnsanlarda “Metaverse” nədir? ,Hansı xüsusiyyətlələrə malikdir? və s kimi suallar yarandı.Gəlin bu suallara cavab tapmağa çalışaq.
