-
İstifadəçi adı:
MinurMemizade -
Ad Soyad:
Minur Memizade -
Məqalə sayı:
1
Dərc olunma tarixi
25.08.2025 TexnologiyaBaxış sayı
575
Oxunma müddəti
4 dəq
Bir çoxumuz oyunları alarkən və ya yükləyərkən oyunun üzərində müəyyən olunmuş yaş həddini görürük. Bəs bu yaş həddi nəyə əsasən müəyyən edilir?
Bir çox oyunlar müəyyən yaş kütləsinə xitab edir. Bəzi yaş kütlələrinə uyğun olmayan səhnələrin olduğunu vurğulumaq üçün ortaya ESRB çıxdı.
Entertainment Software Rating Board (qısaca ESRB) - ABŞ və Kanadada kompüter oyunları və başqa əyləncəli proqramlar üçün reytinqlərin qəbul və təyin olunması ilə məşğul olan bir təşkilatdır. 1994-cü ildə Interactive Digital Software Association (indiki adı – Entertainment Software Association) tərəfindən yaradılıb. Oyunun reytinqi məhsulun bağlamasının üzərində çap olunur, onun reklamında yerləşdirilir və saytında göstərilir. İstehsalçı şirkət rəsmi olaraq satışa buraxılmayanadək ona reytinq almağa borclu deyil, çünki oyun hazırlanana qədər məzmunu dəyişilə bilər.
Reytinq iki hissədən ibarətdir: reytinq nişanından və məzmunun qısa təsvirindən. Reytinq nişanı, adətən, bağlamanın üz tərəfində sol, yaxud sağ aşağı küncdə yerləşir və oyun üçün yaş kateqoriyasını müəyyənləşdirir. Məzmunun təsviri qutunun arxa tərəfində, adətən, sol, yaxud sağ aşağı küncdə yerləşdirilir və oyunun məzmunun bəzi elementlərini sadalayır. ESRB reytinqlərinin loqotipində oyunun tövsiyə olunduğu yaş kateqoriyasının adının başlanğıc hərfləri göstərilir. Hazırda aşağıdakı loqotiplərindən istifadə olunur:
• “EC” (“Early childhood”) – “Kiçik yaşlı uşaqlar”;
• “E” (“Everyone”) – “Hər kəs”;
• “E10+” (“Everyone 10 and older”) – “10 yaşdan yuxarı hər kəs”;
• “T” (“Teen”) – “Yeniyetmələr”;
• “M” (“Mature”) – “Yetkin yaşlılar”;
• “AO” (“Adults Only 18+”) – “Yalnız böyüklər”;
• “RP” (“Rating Pending”) – “Reytinq gözlənilir”.
Bəs necə oldu da ESRB yarandı və buna səbəb nə idi? Bir çox oyunsevərlərin yaxından tanıdığı döyüş oyunu Mortal Kombat və FPS oyunu DOOM kimi oyunların içində bildiyimiz kimi olduqca şiddət və seksual kontent olan hissələr var idi. Bu hissələr hətta bir çox dövlətlər tərəfindən satışdan çıxarılmaması üçün senzura gətirildi. Amma təbii ki, ABŞ buna səssiz qalmayaraq oyunun uşaqlara pis təsir etdiyi fikrini ortaya çıxardı. Çünki, həmin vaxt oyunlarda demək olar ki, yaş kütləsi vurğulanmırdı. Bu hadisədən sonra video oyun reytinqlərinə hökumət nəzarəti ilə təzyiqə məruz qalan sənaye, video oyun interaktivliyi üçün əlavə mülahizələrlə Motion Picture Association film reytinq sisteminə əsaslanan könüllü reytinq sistemi yaratmaq üçün onun daxilində ESRB-ni yaratdı. ESRB oyunu rəsmi buraxılışdan əvvəl yoxlayır və bu oyuna uyğun gələn 6 reytinqdən birini oyun üçün müəyyənləşdirirlə. Reytinqlər valideynlər üçün nəzərdə tutulub ki, onlar uşaqları üçün oyun almaq barədə məlumatlı qərarlar qəbul edə bilsinlər. Oyun qiymətləndirildikdən sonra ESRB video oyunların reklamı və təşviqi üçün etika kodeksini saxlayır, oyunlar üçün marketinq materiallarının müvafiq auditoriyaya yönəldilməsini təmin edir.
Bəs ESRB-nin şirkətlər üçün önəmi nədir? Əslində olduqca böyükdür. Yuxarda yazdığımız kimi ESRB oyunların müəyyən kütlənin alması üçün bir növ filtr rolunu oynayır. Şirkətlərin isə əsas məqsədi oyunlarının daha çox insan tərəfindən alınması və oynanmasıdır. Əgər bu oyun daha az yaş kütləsinə xitab etsə, deməli oyunun da satış sayısı olduqca aşağı olacaq. Buna görə Nintendo kimi şirkətlərin əsas kütlə hədəfi 10 yaşından balaca uşaqların oynaya biləcəyi oyunlardır.
ESRB-nin önəminə gəlin real bir hadisə üzərindən baxaq. 28 sentyabr 2008-də İngiltərənin Winchester bölgəsində 14 yaşlı Stefan 17 yaşlı dostu Warren LeBlanc tərəfindən *ldürülüb. C*nayət silahı isə hamımız çox yaxından tanıdığı şirkət olan Rockstar Games-in oyunu Manhunt-dakı baş personajın istifadə etdiyi "Donuz dırnağı" adlandırılan çəkic idi. Bunun Manhuntla əlaqəsi odur ki, qurbanın anası q*tilin Manhunt-a bağımlı olmasını deməsi idi. Bunun nəticəsində Rockstar Games-ə 50 milyon dollarlıq təzminat işi açılır. Bunun nəticəsində Rockstar Games-ə çox böyük bir zərbə endirilə və çox satılan oyunları ban edilə bilərdi. Lakin, cinayətin oyunla əlaqədar olmaması, qatilin n*rkotik alverçilərinə olan borcuna görə belə etdiyi məlum olub. Oyuna gəldikdə isə nə qədər təzminat işindən qaçsa da oyun banlanma riski ilə üz-üzə idi. İngiltərə oyun qurumu olan ELSPA işə daxil olur və oyunun "Adults Only" reytinqində olduğunu və 18 yaş üzəri insanların oynaya biləcəyini vurğuladı. Q*tilin isə sadəcə 17 yaşının olması və bunun ailənin övladlarına nəzarət etmədiyini kimi deyilərək problem həll oldu. Burda yenə reytinqin və ESRB-nin nə qədər önəmli olduğunu gördük. Buna görə ESRB-nin olması həm insanların, həm də şirkətlər üçün müsbət bir haldır. Oyun alarkən reytinqinə baxmağı unutmayın.
Ayxan Camalxanlı
28.08.2025Çox önəmli bir mövzuya toxunmusunuz. Xüsusilə Manhunt hadisəsi nümunəsi göstərir ki, reytinqlər sadəcə işarə deyil, həm valideynlər, həm də şirkətlər üçün ciddi istiqamətverici rol oynayır.
Sole
28.08.2025👍🏻
İstifadəçi adı:
MinurMemizadeAd Soyad:
Minur MemizadeMəqalə sayı:
1
04.05.2023
Texnologiya
28.10.2021
Texnologiya
19.11.2021
Texnologiya
Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Facebook-un qurucusu və baş direktoru Mark Zukerberq ,Facebook adının şirkətin gələcəyini adekvat şəkildə təsvir etmədiyini və ad dəyişikliyini təsdiqlədi və “Metaverse”haqqında bəzi məlumatlar verdi.İnsanlarda “Metaverse” nədir? ,Hansı xüsusiyyətlələrə malikdir? və s kimi suallar yarandı.Gəlin bu suallara cavab tapmağa çalışaq.
