-
İstifadəçi adı:
Jalilova -
Ad Soyad:
Ülkər Cəlilova -
Məqalə sayı:
1
Dərc olunma tarixi
27.08.2025 TexnologiyaBaxış sayı
165
Oxunma müddəti
3 dəq
Bir zamanlar məktublar qələmlə yazılırdı, kağızın üzərində iz buraxırdı və bəlkə də saralıb zamanın tozuna qarışırdı. İndi isə hər bir sözümüz, hər bir cümləmiz sonsuz bir buludun dərinliklərində yaşayır. Bu rəqəmsal məktublar sadəcə məlumat daşımır; onlar həm də içimizdəki hisslərin, xatirələrin və bir-birimizə toxunduğumuz anların elektron izləridir.
Texnologiyanın davamlı inkişaf etdiyi bir dövrdə yaşayırıq və hər günümüzü, hər işimizi, hətta şəxsi həyatımızı belə elektron formada yaşayırıq. Bütün bu məlumatlar isə itmir, əksinə böyük bir buludda saxlanır ki, bu da bizə bir çox tərəfdən təsir edir. Bəs bunun bizə nə dərəcədə faydaları və zərərləri var? Telefonunuzda illər əvvəl göndərdiyiniz bir mesajı təsadüfən açdığınızı düşünün. Sadə bir “necəsən?” cümləsi belə sizi həmin günə aparır. Bu mesajlar keçmiş “mən”lə indiki “mən” arasında görünməz bir körpüdür. Onlar bir növ zaman kapsuludur – hər oxunuşda keçmişin qapısını açır. Bəzən bir “salam” belə illərlə unudulmuş hissləri oyada bilir. Bulud texnologiyası sadəcə faylları saxlamır. O, bizim sevinclərimizi, ayrılıqlarımızı, ümidlərimizi də yaddaşında daşıyır. Bəlkə də yüz il sonra tarixçilər muzeylərdən çox server otaqlarını araşdıracaq və bu serverlərdən bizim emosional xəritəmizi oxuyacaqlar – kimləri sevdik, nələrdən qorxduq, hansı ümidlərlə yaşadıq.
Bugün texnologiya bizə yeni bir anlayış gətirib: rəqəmsal miras. Facebook-un “memorial hesabları”, Google-un “Inactive Account Manager” xidməti, Apple-ın “Digital Legacy” sistemi – bunların hamısı bir həqiqəti göstərir: insanlar öldükdən sonra belə onların mesajları, şəkilləri, səs qeydləri qalır.
Bəzi ailələr üçün bu, ən böyük təsəlli olur. Çünki həmin yazılar və səs qeydləri onların sevdiyi insanın hələ də danışdığını, hələ də yanlarında olduğunu hiss etdirir. Amma bəzən də bu texnologiya suallar doğurur: görəsən, biz bu xatirələri qorumaqla irəli gedirik, yoxsa keçmişdə ilişib qalırıq?
Son illərdə AI vasitəsilə canlandırılan şəkilləri, səsləndirmələri, hətta qəbir daşlarına belə QR kod vasitəsilə xatirələrini saxlayan insanları görürük. Bu kodları telefon vasitəsilə oxutmaqla mərhumun həyat hekayəsinə, şəkillərinə, videolarına və yaxınlarının paylaşdığı xatirələrə daxil olmaq mümkündür. Beləliklə, sadə bir məzar daşı artıq yalnız yaddaş simvolu deyil, həm də insanın bütün ömür yolunu gələcək nəsillərə daşıyan rəqəmsal memorial funksiyasını yerinə yetirir.
Bu üsul həm ailə üzvlərinin doğmalarını yaşatmasına, həm də gələcək nəsillərin əcdadları haqqında daha çox məlumat əldə etməsinə imkan verir. Qəbiristanlıqda səssizcə dayanan hər məzar, bu texnologiya sayəsində danışmağa başlayır – insanın hekayəsini, xatirələrini və izlərini gələcəyə ötürür.
Real həyatdan nümunə gətirsək, Michael Bommerin Eternos.life, James Vlahosun "Dadbot"nu, Ghostbots"u misal göstərmək olar. Ən təsirli və yaddaşlara yazılan isə Koreyada edilən bir təcrübə idi. Belə ki, 2019-cu ildə bir ana, gənc yaşda dünyasını dəyişmiş qızının virtual surətini yaratmaq təcrübəsinə qatıldı. Bu təcrübə Koreya televiziyasının “Meeting You” adlı sənədli filmində yayımlandı. Ana, Jang Ji-Sun, 7 yaşlı qızının simulyasiyası ilə virtual reallıq qulaqlığı vasitəsilə əlaqə qurdu. Təcrübə emosional baxımdan çətin olsa da, ona həm təsəlli, həm də bağışlanma hissi gətirdi.
Bəzən deyirik ki, “bulud” sadəcə texnoloji bir anlayışdır. Amma əslində bulud bizim xatirələrimizin sığınacağıdır. İçində ayrılıqlar da var, yeni başlanğıclar da. Orada ilk sevgi mesajlarımız var, dostlarımızla yazışmalarımız var, ailəmizdən gələn xoş sözlər var.
“Bəlkə də əsl sual buludda qalan mesajların gələcəyimizə necə toxunması deyil, buludun həyatımızdakı ən vacib anları necə qoruyub saxlamasıdır. Çünki rəqəmsal məktublar sadəcə elektron sətirlər deyil, onlar bizim hisslərimizin və xatirələrimizin ruhudur.”
İstifadəçi adı:
JalilovaAd Soyad:
Ülkər CəlilovaMəqalə sayı:
1
04.05.2023
Texnologiya
28.10.2021
Texnologiya
19.11.2021
Texnologiya
Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Facebook-un qurucusu və baş direktoru Mark Zukerberq ,Facebook adının şirkətin gələcəyini adekvat şəkildə təsvir etmədiyini və ad dəyişikliyini təsdiqlədi və “Metaverse”haqqında bəzi məlumatlar verdi.İnsanlarda “Metaverse” nədir? ,Hansı xüsusiyyətlələrə malikdir? və s kimi suallar yarandı.Gəlin bu suallara cavab tapmağa çalışaq.
